• Uczy radzenia sobie w niektórych sytuacjach (np. przygotowanie dziecka na pojawienie się rodzeństwa).
• Przynosi ogromną wiedzę ogólną; rozbudowuje słownictwo.
• Uczy myślenia, pomaga w zrozumieniu ludzi, świata i siebie.
• Daje kontakt z bogactwem doświadczeń niemożliwych do zdobycia samemu (np. podróże, czy poznanie egzotycznych zwierząt).
• Rozbudza zainteresowania, rozwija wyobraźnię.
• Stymuluje rozwój emocjonalny, rozwija wrażliwość i empatię.
• Uczy wartości moralnych, wpływa na zmianę negatywnych postaw na pozytywne, pomaga w rozróżnianiu dobra od zła.
• Jest tanią i łatwo dostępną rozrywką; rozwija poczucie humoru.
• Ułatwia samodzielne czytanie, pomaga w mówieniu i czytaniu.
• Chroni przed uzależnieniem od telewizji.
• Uczy nie agresywnych sposobów rozwiązywania problemów i konfliktów.
• Kształtuje nawyk czytania i poszerzania wiedzy na całe życie.
• Jest inwestycją w przyszłość dziecka. Dzieci, którym czytano, lepiej radzą sobie w szkole.
• Czytanie nie wywołuje lęków i niepokoju jak telewizja.
• Rozładowuje napięcie i pomaga się uspokoić.

 

Literatura:

1. Jakubowicz A., Lenartowska K., Plenkiewicz M., Czytanie w początkowych latach edukacji, Bydgoszcz 1999.
2. Truskolaska J., Wychować miłośnika książki czyli czytelnictwo i okolice, Tychy 2007.
3. Aneta Bohaczewska- Petryna, Wpływ literatury na rozwój empatii i postaw prospołecznych u młodego czytelnika, "Ryms" nr 9, 2010, s. 13-15.
4. P. T. Nowakowski, Fast Food dla mózgu czyli telewizja i okolice, Tychy 2002.

 

 

ZDROWE ODŻYWIANIE DZIECI

 

Okres szkolny u dzieci i młodzieży to czas intensywnego rozwoju fizycznego i umysłowego. Prawidłowo zbilansowana dieta w znaczącym stopniu pomaga wykorzystać młodemu człowiekowi cały genetycznie uwarunkowany potencjał rozwojowy oraz uniknąć wielu chorób, zarówno wieku dziecięcego, jak i tych występujących w późniejszym życiu.

Bardzo ważna dla zdrowia dzieci i młodzieży jest aktywność fizyczna. Nie możemy o tym zapominać i musimy zachęcać nasze dzieci do ruchu. W dzisiejszych czasach wiele dzieci ma nadwagę, a to wiąże się z wieloma problemami, prowadzi między innymi do cukrzycy. Nie zapominajmy o tym, aby dzieci jak najwięcej czasu spędzały aktywnie na świeżym powietrzu.      Pierwszą i najważniejszą zasadą zdrowego żywienia jest konieczność urozmaicenia diety w produkty spożywcze z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie żywienia, gdyż każda z nich jest źródłem innych składników odżywczych potrzebnych do prawidłowego rozwoju młodego organizmu. Nie ma jednego produktu, który zawierałby wszystkie niezbędne składniki, dlatego dieta dziecka musi zawierać zarówno, warzywa i owoce, produkty zbożowe, produkty mleczne, mięso, ryby i jaja, rośliny strączkowe, orzechy i nasiona oraz tłuszcze. W zdrowej diecie ucznia bardzo ważne są warzywa i owoce. Powinny znaleźć się one w każdym posiłku. Dostarczają organizmowi przede wszystkim witamin, składników mineralnych, błonnika oraz antyoksydantów (flawonoidy, karoteny, wit. C, E), które m.in. chronią przed nowotworami, miażdżycą. Trzeba dbać o spożywanie różnokolorowych warzyw (np. zielone, pomarańczowe, czerwone) zarówno w formie surowej, jak i po ugotowaniu oraz wzbogacać dietę w owoce (świeże, mrożone, suszone). Soki owocowe, choć należą do tej grupy, trzeba ograniczać z uwagi na dużą zawartość cukru, a małą błonnika i innych cennych składników.

 Produkty zbożowe, czyli pieczywo, kasze, płatki, ryż, makarony, potrawy mączne powinny być składnikiem każdego posiłku. Dostarczają przede wszystkim energii, ale także cennego błonnika, witamin (zwłaszcza z grupy B) i składników mineralnych (magnezu, cynku). Zwrócić uwagę należy na to, aby większość spożywanych produktów zbożowych pochodziła z mąki pełnoziarnistej, gdyż ta jest o wiele bogatsza w wyżej wymienione składniki. Powinno się urozmaicać dietę dziecka grubymi kaszami (np. gryczana, jęczmienna, orkiszowa), brązowym ryżem i razowymi makaronami. Podając dziecku płatki śniadaniowe trzeba zwracać uwagę na to, czy nie zawierają zbyt wiele cukru. Reklamowane słodkie „zbożowe” kulki czy płatki do mleka ze zdrową żywnością nie mają wiele wspólnego. Kolejną bardzo ważną dla zdrowego rozwoju dziecka grupą produktów spożywczych jest mleko i jego przetwory. To najważniejsze źródło wapnia w diecie. Dzieci w okresie dojrzewania osiągają swoją szczytową masę kostną, od której zależy kondycja ich kości
w późniejszym życiu. Dlatego bardzo ważne jest, aby uczniom okresie intensywnego wzrostu nie brakowało w diecie tego pierwiastka. Oprócz wapnia mleko i produkty mleczne są źródłem białka i witamin (A, D, B2). Mięso, drób, wędliny, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych i orzechy są grupą produktów spożywczych dostarczającą wartościowego białka, witamin z grupy B, żelaza, cynku, magnezu i innych cennych składników mineralnych. Dzieci i młodzież powinny zjadać każdego dnia dwie porcje produktów z tej grupy. Należy wybierać chude gatunki mięs i ryby morskie (z uwagi na zawartość cennych kwasów tłuszczowych omega-3). Wędliny powinno się ograniczać (gdyż zawierają zbyt dużo sodu i fosforu) na rzecz samodzielnie pieczonych w domu mięs. Tłuszcze są składnikiem szeroko występującym w produktach spożywczych. W diecie mamy tłuszcze w dwóch postaciach: widocznej i ukrytej. Jako widoczne uczniowie powinni spożywać tłuszcze roślinne: oleje (rzepakowy, sojowy, słonecznikowy), oliwę z oliwek, dobrej jakości miękkie margaryny, a ograniczać zwierzęce: smalec, masło, śmietanę gdyż sprzyjają one rozwojowi miażdżycy. Źródłem tłuszczów ukrytych powinny być przede wszystkim orzechy, nasiona, ryby morskie. Ograniczeniu podlegają tłuste mięsa i wędliny, tłuste produkty mleczne, a także produkty bogate w szkodliwe izomery trans nienasyconych kwasów tłuszczowych: ciasta, ciasteczka, chipsy i inne słone przekąski, żywność typu fast food, twarde margaryny. Bardzo ważne w zdrowym żywienia dzieci i młodzieży zajmuje woda. Jest ona składnikiem niezbędnym do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Zbyt małe jej spożycie powoduje uczucie osłabienia, brak koncentracji, zawroty głowy, obniża wydolność, może prowadzić do odwodnienia, które jest groźne dla zdrowia. Istotne jest aby źródłem wody w diecie była… woda. Słodzone soki i napoje owocowe, słodzone kolorowe napoje gazowane to źródło ogromnej ilości niepotrzebnego cukru, a tym samym zbędnych, „pustych” kalorii. Często zawierają barwniki i konserwanty. Z diety należy je wykluczać.

Czas, kiedy dziecko zaczyna chodzić do szkoły jest okresem, kiedy często samo zaczyna decydować o tym, co jada, zwłaszcza poza domem. Niezwykle ważne jest tutaj uświadomienie mu roli zdrowego odżywiania i wzmacnianie ukształtowanych we wcześniejszych latach prawidłowych nawyków żywieniowych. Dziecko musi wiedzieć, że chipsy i cola są niezdrowe, że musi jeść owoce i warzywa, pełnoziarniste pieczywo, chude mięsa i wędliny, sery oraz pić wodę. Trzeba im uświadamiać, że niezdrowe przekąski np. chipsy, można zastąpić suszonymi owocami, orzechami, a słodzone napoje wodą.

 

                                                   

Jak pomóc naszym dzieciom w nauce?

 

   Powszechnie wiadomo, że dzieci mają różne zdolności, predyspozycje, zainteresowania. Odnosi się to zarówno do życia codziennego, jak i do szkoły. Jedne uczą się lepiej, inne gorzej. Jedne lubią bardziej j. polski, inne matematykę, geografię, historię, czy jakiś inny przedmiot. Nie możemy oczekiwać, że każdy będzie miał super wyniki z każdego przedmiotu, ale nam rodzicom powinno zależeć na tym, aby nasze dzieci miały do nauki odpowiednie warunki i, aby nauka była dla nich nie przymusem, a czymś fajnym. Musimy zadbać o to, aby zdobywanie wiedzy było przygodą, a nie pędem za dobrą oceną i tym, aby rodzice byli zadowoleni. Wpajajmy naszym dzieciom od najmłodszych lat, że nauka jest fajna, że uczą się dla siebie, po to, aby w przyszłości zdobywać świat.

   Rodzice mogą pomóc swoim dzieciom w nauce przede wszystkim zapewniając im do tego odpowiednie warunki, a także pilnować, aby uczeń przestrzegał podczas nauki pewnych zasad. Oto najważniejsze z nich:

• Siadając do nauki bądź wypoczęty, wyspany;
• Pamiętaj o świeżym powietrzu (wywietrz pomieszczenie, w którym będziesz się uczył);
• Pamiętaj o wygodnym krześle, biurku lub stole;
• Oświetlenie nie za jasne i nie za ciemne – najlepiej z lewej strony;
• Ważny jest Twój komfort psychiczny, im mocniej będziesz mógł skupić się na nauce, tym lepiej;

• Wybierz do nauki miejsce ciche i spokojne;
• Konieczne wyłącz TV, radio;
• Zachowaj porządek w miejscu nauki ;
• Zgromadź w pobliżu potrzebne Ci pomoce;
• W racjonalnej nauce pomaga planowanie nauki, nie warto uczyć się nocą;

 

Sposoby uczenia się:

• Powtarzanie jest najlepszym sposobem na zapamiętywanie;
• Rób notatki – używając kolorowych pisaków do podkreślania zasadniczych kwestii oraz kartek do oddzielania partii materiału;
• Wykorzystuj inne formy aktywności aby lepiej zapamiętać – używaj atlasów, leksykonów, encyklopedii, słowników, internetu;
• Zaczynaj uczyć się zawsze od najtrudniejszych przedmiotów; 
• Reaguj na objawy przemęczenia (trudności w skupieniu uwagi) – rób przerwy;
• Ucz się systematycznie.

 

 

WIRTUALNY ŚWIAT

 

   Żyjemy w czasach technologii i Internetu, które objęły już chyba wszystkie dziedziny życia. Są one obecne praktycznie wszędzie: w naszych domach,
w pracy, w szpitalu, przychodni, w galerii handlowej. Po prostu wszędzie. Dzięki nim, nasze życie jest bardzo często prostsze, wiele rzeczy możemy załatwić szybciej, często bez wychodzenia z domu. W sieci znajdziemy wiele interesujących nas informacji, zrobimy zakupy, umówimy się na wizytę lekarską, porozmawiamy z ludźmi, z którymi dzieli nas wiele kilometrów, sprawdzimy postępy naszych dzieci w nauce. Wszystko to powoduje, że jest nam łatwiej żyć. Ale niestety oprócz tego Internet i wszechobecna technologia niosą ze sobą wiele niebezpieczeństw. Niby wszyscy wiemy, że zbyt długie przesiadywanie przed telewizorem, komputerem, tabletem jest niezdrowe,
a nawet niebezpieczne, a mimo to wielu z nas nadużywa tych rzeczy. Po telefon sięgamy w każdej wolnej chwili, żeby coś sprawdzić, przeczytać, przejrzeć. Bardzo często niestety smartfon zastępuje nam kontakt z drugim człowiekiem
i zwyczajną rozmowę. A co z naszymi dziećmi? Jak one spędzają swój czas wolny? Co robią po przyjściu ze szkoły? Czy wiemy ile czasu spędzają w sieci
i przed telewizorem? Czy wolą czas spędzać z kolegami i koleżankami, czy grając na komputerze? A co z tymi najmniejszymi? Czy spędzamy z nimi czas, czy podsuwamy im mądre rzeczy do nauki i zabawy, które będą je rozwijać?
A może pozwalamy im na nadmierne oglądanie bajek, czy granie na komputerze, tylko po to, aby mieć chwilę spokoju? Zastanówmy się nad tym. Może lepiej dać im nożyczki, klej i kawałek papieru, kredki i farby. Może lepiej pozwolić im się pobrudzić, zrobić bałagan, ale niech coś tworzą, a my brudźmy się z nimi, wycinajmy, klejmy, malujmy i rozmawiajmy. Pozwólmy im na swobodną zabawę, przeczytajmy książkę. Tym starszym tę książkę podsuńmy, kupmy, czytajmy sami, dając dobry przykład. Nie pozwólmy na to, aby komputer był wypełniaczem wolnego czasu naszych dzieci.

   Oczywiście, Internet niesie ze sobą także wiele korzyści. Dzieci mogą się dzięki niemu wiele nauczyć, robić ciekawe projekty, kontaktować się z rówieśnikami na całym świecie, rozwijając znajomość języków obcych. Nie chodzi o to, aby z niego nie korzystały. Chodzi o to, aby mieć nad tym kontrolę. Żeby wiedzieć, co nasze dzieci oglądają, w co grają, z kim się kontaktują i ile czasu na to poświęcają. Bo korzyści płynące z Internetu i możliwości, jakie on nam daje to jedno, ale musimy sobie zdawać sprawę z tego, jakie niesie on ze sobą niebezpieczeństwa. Oto niektóre z nich:

1. Szkodliwe treści – w sieci dzieci są narażone na dostęp do treści, które mogą zaburzyć ich wizję świata i  wpłynąć negatywnie na plastyczną, nieukształtowaną psychikę ( pornografia, przemoc, okrucieństwo wobec ludzi i zwierząt, rasizm, nienawiść, dyskryminacja, zachęcanie do samookaleczeń  czy samobójstw);
2. Niebezpieczne kontakty – używając Internetu, dzieci nawiązują nowe relacje, chcąc znaleźć przyjaciół i osoby, którym można się zwierzyć. Zdarza się jednak, że ten internetowy przyjaciel zamiast rówieśnikiem, okazuje się człowiekiem dorosłym i próbuje nakłonić dziecko do nieodpowiednich zachowań (pedofilia, sekty, wyłudzanie pieniędzy).
3. Niepożądane zachowania dzieci– dostęp do szkodliwych treści i niekontrolowane kontakty w sieci mogą być początkiem niepożądanych zachowań u dzieci: cyberprzemoc ( zastraszanie, groźby, dystrybucja kompromitujących treści), udostępnianie materiałów o treści seksualnej, przemoc, rasizm, samookaleczanie, samobójstwa.

   Jak więc widzimy Internet niesie e sobą wiele niebezpieczeństw, na które musimy być wyczuleni. Jednak mądry rodzic wie, co w wolnym czasie robi jego dziecko, czego szuka w Internecie, w jaki sposób z niego korzysta. Dlatego bądźmy takimi mądrymi rodzicami, interesujmy się naszymi dziećmi i spędzajmy z nimi czas, grajmy w planszówki, idźmy do kina, pójdźmy na rower…

 

 

PRZEMOC WOBEC DZIECKA W RODZINIE

 

  Rodzina jest pierwszym środowiskiem, z którym spotyka się dziecko po narodzinach. W niej zaspokajane są jego podstawowe potrzeby biologiczne i psychologiczne. To rodzice karmią je, przewijają, zapewniają mu opiekę, bezpieczeństwo, otaczają je miłością. Z biegiem czasu funkcje te nieco zmieniają się, ale cały czas rodzice opiekują się dzieckiem, zapewniając mu warunki niezbędne do prawidłowego rozwoju. Jednak nie w każdej rodzinie funkcje te spełniane są należycie. Są i tacy rodzice, którzy wykorzystując swoją przewagę nad dzieckiem, biją je, znęcają się nad nim zarówno fizycznie, jak i psychicznie, zaniedbują je, nie dbając o jego potrzeby, zdrowie, higienę, ubiór. W środkach masowego przekazu często słyszymy o katowaniu dzieci, o znęcaniu się nad nimi, a także o zabijaniu ich.

  Rodzaje przemocy:

1. PRZEMOC FIZYCZNA

  Pojęcie „krzywdzenie fizyczne” to celowe zachowania, w efekcie których dziecko doznaje bólu lub cierpienia. Zaliczyć tu można: klapsy, bicie, policzkowanie, bicie przy użyciu różnych przedmiotów, kopanie. Zdarzają się również takie formy przemocy jak: zakaz załatwiania potrzeb fizjologicznych, ograniczanie snu czy pożywienia. Ta forma krzywdzenia dziecka jest najłatwiejsza do rozpoznania. Jeśli takie dziecko trafi do szpitala, zwykle ma to swoje konsekwencje prawne i zostaje opublikowane w mediach.

2. PRZEMOC PSYCHICZNA (EMOCJONALNA)

  Psychiczne znęcanie się nad drugą osobą to morderstwo duszy. Szkody tu wyrządzone są niewymierzalne. Psychiczne znęcanie się jest nieuchwytną formą złego traktowania, nie pozostawia ono widocznych śladów, bardzo trudno jest cokolwiek udowodnić sprawcy. Psychiczne krzywdzenie pozostawia urazy w psychice na długie lata, jednak może być niezauważalne nawet dla wnikliwego obserwatora.  Przemoc psychiczna to: upokarzanie i poniżanie, odrzucenie, izolowanie, narzucanie własnych sądów, groźby, wyzwiska, brak więzi emocjonalnej między dzieckiem a rodzicami, brak akceptacji, ciągłe krytyczne ocenianie, stawianie wymagań nieadekwatnych do możliwości dziecka, a także brak zrozumienia jego potrzeb psychicznych.

3. ZANIEDBANIE

  Jest to chyba najczęściej występująca forma krzywdzenia dziecka. Polega ona na niezaspokojeniu podstawowych potrzeb biologicznych dziecka jak np.: żywienie, ubranie, schronienie, ochrona przed niekorzystnymi wpływami środowiska zewnętrznego, właściwa opieka medyczna – zaniedbanie fizyczne. Mówimy także o zaniedbaniu psychicznym, do którego zaliczamy: obojętność, nieokazywanie pozytywnych uczuć, lekceważenie emocjonalne. Zaniedbanie może zacząć się już, gdy matka jest w ciąży i prowadzi niehigieniczny tryb życia: niewłaściwie się odżywia, pali papierosy, pije alkohol, zażywa narkotyki. O zaniedbaniu mówimy także wówczas, gdy dzieci na długie godziny pozostawione są same sobie, a w skrajnych przypadkach zostają porzucone, gdy w obecności dziecka odbywają się awantury, pijackie spotkania. Toksyczność niedojrzałych rodziców jest trudna do wychwycenia. Zaniedbanie rodzi zaniedbanie i często dorośli ludzie, którzy w dzieciństwie byli zaniedbywani, sami postępują tak samo wobec swoich dzieci.

Przyczyny przemocy

   Przyczyny przemocy są różne. Ale bardzo często rodzice stosujący przemoc sami w dzieciństwie tej przemocy doświadczyli. Przemoc często dla rodziców jest najprostszym sposobem wymuszenia posłuszeństwa dziecka. Przemoc często stosują rodzice impulsywni, którym stosowanie przemocy daje możliwość rozładowania napięcia emocjonalnego. Poza tym stosowanie przemocy wynika ze słabego rozumienia potrzeb dziecka, jest efektem projektowania własnych nie spełnionych ambicji na dziecko – każda niedoskonałość jest powodem do kary lub wynika ze sposobu postrzegania dziecka przez rodzica – dziecko niechciane, niesforne, trudne.

Skutki przemocy

  Wszystko, co ma swoją przyczynę, ma także swój skutek. A skutki przemocy, jakiej doznaje dziecko są olbrzymie. Znęcanie się pozostawia ślady zarówno na ciele, jak i na duszy ofiary. Rany i blizny widoczne na zewnątrz zagoją się, ale skutki w psychice, zostają na całe życie i ludzie, którzy nie potrafią się z nimi uporać, mogą mieć poważne problemy w dorosłym życiu. Skutki przemocy są bardzo rozległe i zróżnicowane. Oto niektóre z nich: zgon, obrażenia narządów wewnętrznych, złamania, stłuczenia, trwałe kalectwo, wybite zęby, blizny po oparzeniach, siniaki, bóle głowy, bóle żołądka, uszkodzenia mózgu, stałe napięcie mięśni, zachowania agresywne lub autoagresywne, ucieczki w świat fantazji, brak poczucia bezpieczeństwa, zaniżona samoocena, osamotnienie, bezradność, koszmary nocne, zaburzenia koncentracji uwagi i pamięci, nerwice, uzależnienia, kłopoty z kontrolą emocji, bezsenność, depresja, próby samobójcze, trudności w nawiązywaniu kontaktów interpersonalnych.

 

 

 

PODSTAWOWE ZASADY HIGIENY W PROFILAKTYCE GRYPY I INNYCH ZAKAŻEŃ GRYPOPODOBNYCH

 

Co to jest grypa?

  Grypa jest ostrą chorobą wirusową, która przenosi się drogą kropelkową (kichanie, kaszel) oraz przez bezpośredni kontakt z osobą chorą bądź też przez skażone powierzchnie (blaty, klamki, uchwyty, itp.). Wirus grypy poza organizmem człowieka może przetrwać nawet do 3 dni, np. na banknotach. Po około 1-2 dniach od zarażenia się pojawia się szybko narastająca, wysoka gorączka, ból głowy, ból gardła bóle mięśniowo - stawowe, kaszel, katar, ogólne osłabienie organizmu, uczucie rozbicia.

 W jaki sposób grypa się przenosi?

  Wirusy grypy mogą utrzymywać się na:

• powierzchniach gładkich – stoły, blaty kuchenne, klamki ( do 24 godzin);
• powierzchniach porowatych ( do 12 godzin);
• na ubraniach ( do 15 minut);
• na powierzchni rąk ( 5-8 minut);
• jeśli kaszlesz i kichasz bez zakrywania nosa i ust jednorazową chusteczką, wirus grypy może rozprzestrzeniać się, narażając inne osoby;
• jeśli kaszlesz lub kichasz w dłoń, wirus grypy łatwo przenosi się z Twojej ręki na wszystkie dotykane przez Ciebie powierzchnie;

 

ZŁAP, WYRZUĆ, ZABIJ!

• ZŁAP wirusa w chusteczkę higieniczną jednorazowego użytku;
• WYRZUĆ chusteczkę higieniczną do kosza;
• ZABIJ wirusa poprzez umycie rąk pod ciepłą  wodą przez 20 sekund, po uprzednim dokładnym namydleniu rąk do wysokości nadgarstków.

 

NIE DAJ SIĘ GRYPIE – PRZESTRZEGAJ ZASAD:

1. Jeśli jesteś chory – zostań w domu;
2. Zasłoń swoje usta i nos chusteczką higieniczną, kiedy kaszlesz lub kichasz;
3. Myj często ręce mydłem i ciepłą wodą;
4. Jeśli masz objawy grypy, zostań w domu i skontaktuj się z lekarzem;
5. Unikaj kontaktów z ludźmi, którzy mają objawy grypy;
6. Wyrzucaj chusteczki higieniczne natychmiast po użyciu do kosza;
7. Wietrz pomieszczenia w których przebywasz;
8. Poddawaj się szczepionkom przeciw grypie;
9. Dbaj o siebie, ubieraj się odpowiednio, pij dużo wody, zdrowo się odżywiaj, bądź aktywny fizycznie.